Türkiye Rusya ve İran anlaştı

Kazakistan'ın başkenti Astana'da Türkiye ve Rusya öncülüğünde düzenlenen Suriye konulu toplantının ikinci gününde taraflar çalışmalarına devam ediyor. Türkiye, Rusya ve İran üçlü ortak mekanizmayla izleme ve uygulanmasını sağlama konusunda uzlaştı.

Astana'da Suriye askeri muhalefeti, Esad rejimi, Türkiye, Rusya, İran ve ABD heyetlerinin katıldı toplantının ikinci gün çalışmaları TSİ 07.30 sularında başladı.

Kazakistan’daki Suriye konulu toplantıda Türkiye, Rusya ve İran, Suriye’deki ateşkes ihlallerini üçlü ortak mekanizmayla izleme ve uygulanmasını sağlama konusunda uzlaştı.

Kazakistan'ın başkenti Astana'daki Suriye görüşmelerinin ikinci gününde Birleşmiş Milletler'den önemli bir açıklama geldi. AFP'nin haberine göre, görüşmelerde gelinen noktaya ilişkin bilgi veren BM'nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan de Mistura, "Sonuç bildirisinden çok uzakta değiliz"açıklamasında bulundu.

ÇOK SAYIDA MEDYA MENSUBU TAKİP EDİYOR

Heyetler toplantının gerçekleştiği ve çok sayıda medya mensubunun beklediği Rixos Otel'e, basına görünmemek için arka kapıdan girmeyi tercih etti.Toplantının dünkü ilk bölümünde tüm katılımcılar aynı masa etrafında sunumlarını yüzyüze yaparak beklentilerini ifade etmişti.

Ardından muhalifler ve rejim arasındaki görüşmeler dolaylı devam etmişti. Astana görüşmelerinin ana gündem maddesini, Türkiye ve Rusya’nın garantörlüğünde 30 Aralık’ta ilan edilen ateşkesin güçlendirilmesi, yoğun ihlallerin önüne geçilmesi oluşturuyor.

DÜNKÜ GÖRÜŞMELERDE TALEPLER SUNULDU

Türkiye muhaliflerin, Rusya ise rejim güçlerinin garantörlüğünü üstlenmişti. Ancak Esed ordusu ve İran destekli yabancı gruplar ateşkesi yüzlerce kez ihlal etmiş, muhalifler de saldırılara yer yer mukabele etmişti. Dün de toplantının başladığı saatlerde rejim güçleri Şam, Dera, Hama, Halep ve Lazkiye'de muhaliflerin kontrolündeki bölgelere kara ve hava saldırıları düzenledi. Muhalifler dünkü görüşmelerde, Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler heyetlerine taleplerini sunmuştu.

MUHALİFLER NE İSTİYOR?

Söz konusu istekler, Beşşar Esed'e bağlı ordunun ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların ateşkes ihlallerinin durdurulması, abluka altındaki bölgelere insani yardım ulaştırılması, İran askerleri ve Tahran'ın desteklediği milislerin ülkeyi terk etmesi ve 13 bin kadın siyasi mahkumların serbest bırakılmasını içeriyor. Muhalifler talepleri arasında ayrıca, yalnızca rejimin değil, rejim yanlısı yabancı grupların da Rusya’nın garantörlüğüne girmesi, ateşkesin uygulanacağı coğrafi sınırların tespit edilmesi, ihlal kabul edilecek hallerin netleştirilmesi, ihlallere nasıl karşılık verileceği, hava saldırılarına karşı ne tür yaptırımlar uygulanacağının belirlenmesi de yer alıyor.

ÇIKACAK SONUCA GÖRE YOL HARİTASI BELİRLENECEK

Muhalifler, taraflara, ateşkes ihlallerinin izlenmesi amacıyla bir mekanizma oluşturulmasını, üç ay boyunca ihlal vakalarının takip edilmesini ve ardından raporlaştırılmasını, çıkacak sonuca göre ateşkesin sürdürülüp sürdürülmeyeceğinin kararlaştırılmasını öneriyor. Bu arada görüşmelerde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura’nın, İran'ın rejim yanlısı yabancı grup Hizbullah üzerinde söz sahibi olması nedeniyle Tahran yönetiminin ateşkese dahil edilmesi ihtiyacını vurguladığı öğrenildi.Rusya ve BM heyetleri muhaliflerden aldığı talepleri rejim tarafına iletirken, rejimin isteklerini de muhaliflere taşıyor.

REJİMİN MESAJI!

Rejimin Birleşmiş Milletler Temsilcisi Beşar el-Caferi, dün toplantının ilk sunumlarının yapıldığı oturumda kullandığı bazı ifadelerle Esed yönetiminin ateşkese dair tutumunu göstermişti. 

Caferi, beklentilerinin çatışmaların belli bir süre için durması, bu süre içinde de ateşkese imza atan grupların terör örgütlerinden ayırt edilmesi olduğunu kaydetmişti.

MUHALİFLERİN DİKKAT ÇEKTİĞİ NOKTA

Diğer taraftan, rejimin terör örgütü tanımlaması oldukça geniş olduğu için, muhalifler, ateşkesin uygulanmasının çok daha açık ve izlenebilir bir mekanizmaya kavuşturulmasını istiyor. Görüşmelere katılan muhalifler, rejim güçlerinin saldırıları sürdürmek için Astana'ya gelmeyen ama ateşkesi pasif olarak uygulayan bazı grupları hedef almaya devam edebileceğine, hatta bu grupları bahane ederek genel saldırılar düzenleyebileceğine dikkati çekiyor.

TOPLANTI NEDEN ÖNEMLİ?

Astana toplantısı, Suriye’de 6 yıllık iç savaşta askeri muhalefet, rejim, İran ve Rusya’nın ilk kez uluslararası bir toplantıda bir araya gelmesi açısından önem taşıyor.Daha önce siyasi muhalefetin katıldığı uluslararası görüşmelere, Suriye askeri muhalefetinin geniş bir katılım sağlaması da dikkatleri çekti.

MUHALİFLER MEŞRU MÜDAFA YAPIYOR

Ankara’da Türk yetkililerin askeri muhalefetle haftalardır süren toplantılarında gruplar arasında ortak tutum alma konusunda görüş birlikteliği sağlanmıştı. Diğer taraftan, Astana’ya gelmeyen bazı askeri gruplar da ateşkes sürecine uyarak, sahada yapıcı bir tutum izlemeye devam ediyor. Muhalif gruplar, Esed ordusu ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların yoğun saldırılarına karşı yer yer meşru müdafa çerçevesinde mukabelelerde bulunuyor.

TÜRKİYE DİYALOG KÖPRÜSÜ KURDU

Türkiye, Astana toplantısı öncesinde askeri gruplar ile Rus yetkilileri birçok kez buluşturarak yüzyüze görüşmeler yapmasını sağladı. Bu görüşmelerde, Suriye’deki çatışmaların durdurulması amacıyla taraflar arasında diyalog köprüsü inşa edilmiş oldu.

TOPLANTIYA KİMLER KATILIYOR?

Türkiye’den Dışişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı Sedat Önal, İran’dan Dışişleri Bakan Yardımcısı Hüseyin Cabiri Ensari başkanlığında heyetlerin bulunduğu Astana'da, ABD yönetimi Astana Büyükelçisi George Krol ile temsil ediliyor. Rus tarafı adına görüşmelerde Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentiev ile Dışişleri Bakan Yardımcısı Mikhail Bogdanov görüşmelerde yer alıyor. Müzakerelerde Esed rejimi adına masada Birleşmiş Milletler’deki temsilcisi Beşar el-Caferi bulunurken, BM temsilcisi Mistura da çalışmalara katılıyor.

GÖRÜŞMELER UZATILABİLİR

Kazakistan Dışişleri Bakanlığı iki gün planlanan görüşmelerin TSİ ile akşam saatlerinde tamamlanmasının beklendiğini açıklamıştı. Ancak toplantıya katılan taraflar gerekmesi halinde görüşmelerin uzatılabileceğini bildiriyor.

DÜN NELER YAŞANDI

Muhalifler ve Esed rejiminin teklifleri taraflara Türkiye, Rusya ve Birleşmiş Milletler aracılığıyla iletildi. Türkiye saati ile 11.00 sularında başlayan ve gece geç saatlere kadar devam eden ilk gününün ana gündemini, 30 Aralık’ta ilan edilen ateşkesin kalıcılaştırılması oluşturdu. İlk oturumun muhalifler ve diğer tarafların yüz yüze katılımıyla gerçekleştiği toplantıya ara verildikten sonra taraflar arasındaki görüşmeler dolaylı şekilde devam etti.

MUHALİFLERLE KAPSAMLI TOPLANTI

İlk etapta muhalefet heyeti, Türkiye, Rusya ve BM’nin oluşturduğu ortak heyetle bir araya geldi. Muhalifler, rejimin ve rejim yanlısı yabancı terörist grupların ateşkes ihlallerinin durdurulması, abluka altındaki bölgelere insani yardım ulaştırılması, İran askerleri ve Tahran’ın desteklediği milislerin ülkeyi terk etmesi ve kadın siyasi mahkumların serbest bırakılması taleplerini yazılı olarak iletti.

MEKİK DİPLOMASİSİ DEVAM EDİYOR

Toplantıda ’mekik diplomasisi’ yürütülüyor ve görüşmelerde önceliğin ateşkesin kalıcılaştırılması olduğu söyleniyor. Rejimin beklentilerinin çatışmaların belli bir süre için durması, bu süre içinde de ateşkese imza atan grupların terör örgütlerinden ayırt edilmesi olduğu kaydedildi. Basına konuşan Türk heyetinden bir kaynak, bu konunun görüşüldüğünü öne sürerek, amaçlarının DEAŞ ve Fetih el Şam’a yönelik ortak mücadelenin de Astana görüşmeleri sonuç belgesinde yer almasını sağlamak olduğunu kaydetti.